MUMBAI : महाराष्ट्रात ठाण्यातील रामबाग, लोकमान्यनगर, गणेशनगर आदी भागातील कुटुंबांसाठी ज़ाहरा हसनात मज़ार-ए-कुतबी कल्याण केंद्र हे कम्युनिटी हब आहे. दाऊदी बोहरा समाजाचे प्रमुख सय्यदना ताहेर फखरुद्दीन साहेब यांनी २०१६ मध्ये ह्या केंद्राची स्थापना केली.
ह्या केंद्राच्या सुविधा आणि सेवा जाती-धर्माचा विचार न करता सर्वांसाठी खुल्या आहेत. समाजाने मोकळे आणि सर्वसमावेशक होण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत, हे सय्यदना साहेबांचे तत्त्वज्ञान यातून दिसून येते. सय्यदना साहेब इतर धार्मिक समुदायांबरोबर परस्पर आदर आणि सहवासाची परंपरा पुनर्संचयित करण्याची आणि सहमानवांचे सामाजिक कल्याण वाढविण्याच्या गरजेवर भर देतात. सय्यदना साहेब आपल्या समाजाला देवाच्या सर्व मुलांना साहाय्य करण्यासाठी प्रोत्साहन देतात.
ज़ाहरा हसनात मज़ार-ए-कुतुबी कल्याण केंद्रातील उपक्रमांचा सारांश खाली दिला आहे:
1. जेवण: आजपर्यंत १,६७,००० जेवण दिले गेले; राशन वितरण
a. सैय्यदना कुतुबुद्दीनच्या मज़ारमध्ये जो कोणी येईल त्याला तृप्त केले जावे, या एकमेव हेतूने धर्म किंवा सामाजिक-आर्थिक स्थितीची पर्वा न करता सर्व स्तरातील स्त्रिया, पुरुष आणि मुलांचे दररोज स्वागत केले जाते. या हेतूने दररोज ३०० हून अधिक जेवण दिले जाते.
b. गरजू कुटुंबांना महिन्यातून दोनवेळा रेशन चे वाटप केले जाते.
1. शिक्षण: २३६+ शिष्यवृत्ती वितरित, ४५% महिला आणि मुली; शिवणकामाचे वर्ग; मुलांसाठी शिकवणी; ग्रंथालय; शिक्षक उत्कृष्टता पुरस्कार
a. प्राथमिक शिक्षण आणि उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक गरज, शैक्षणिक गुणवत्ता आणि समाजसेवेची बांधिलकी यावर आधारित शिष्यवृत्ती दिली जाते. सय्यदना कुतुबुद्दीन यांनी राष्ट्रपतींना उद्देशून केलेल्या भाषणात चांगले चारित्र्य आणि शिक्षण, मूल्यांचा पाया आणि दर्जेदार शिक्षण या दोन्ही गोष्टी यश मिळवण्यासाठी तितक्याच महत्त्वाच्या आहेत यावर भर दिला. महिलांसाठी कमीत कमी एक तृतीयांश उच्च शिक्षण शिष्यवृत्ती राखून ठेवली जाते.
b. सय्यदना ताहेर फखरुद्दीन शिक्षक उत्कृष्टता पुरस्कार असाधारण समर्पण आणि उत्कटतेच्या शिक्षकांना दिला जातो.
c. स्थानिक शाळांना विशेष प्रकल्प आणि प्रोजेक्टर, स्मार्ट बोर्ड इत्यादी संसाधनांसाठी मदत दिली जाते.
d. कौशल्य विकास कार्यक्रम (महिलांसाठी शिवणकाम वर्ग, इंग्रजी वर्ग, संगणक वर्ग आणि ब्युटीशियन, सुतार यासारखे इतर व्यावसायिक प्रशिक्षण) देखील या केंद्रात सुरू होतील.
e. सर्वांना पुस्तके घेता यावीत आणि वाचन साहित्याचा लाभ घेता यावा आणि साक्षरतेचे कौशल्य प्राप्त व्हावे, यासाठी कम्युनिटी लायब्ररी समाजासाठी खुली करण्याचे नियोजन सुरू आहे.
f. मुलांची अभ्यासिका आणि शिकवणी मदत उपलब्ध आहे.
1. आर्थिक समावेशन आणि स्थैर्य: १००० अर्जांवर प्रक्रिया, ९५ टक्के छोट्या कर्जाची परतफेड
a. एक समिती त्यांच्या छोट्या व्यवसायाचा विस्तार करू इच्छिणाऱ्यांसाठी छोट्या व्याजमुक्त कर्जाच्या अर्जांचे मूल्यांकन करते.
b. हे करिअर प्लेसमेंट आणि ज्यांना मदतीची आवश्यकता आहे त्यांना मार्गदर्शन आणि समुपदेशन करण्यास देखील मदत करते.
c. शासकीय योजनांचा लाभ घेऊ इच्छिणाऱ्यांसाठी कार्यशाळा आणि शिक्षण सत्रे शासकीय अनुदानित विमा पॉलिसी (अपघात, जीवन इ.) मध्ये नावनोंदणी आणि सुलभ करण्यासाठी नियमितपणे आयोजित केली जातात.
1. आंतरधर्मीय: ५० हून अधिक शहरे आणि १० देशांमधील सदस्य
a. तकरीब इंटरफेथ इनिशिएटिव्ह चे उद्दीष्ट सकारात्मक संबंध तयार करण्यासाठी समान जमीन शोधणे आणि तयार करणे आहे. पहिली शैक्षणिक परिषद कलकत्ता विद्यापीठात आणि दुसरी जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठात.
b. आंतरधर्मीय सलोखा आणि संवादाला प्रोत्साहन देण्यासाठी इतर परिषदा आणि चर्चा सुरू आहेत.
c. परमपूज्य सय्यदना ताहेर फखरुद्दीन यांनी रौदत-उन-नूर चा दरगाह जातीय सलोखा वाढविण्यासाठी आणि आंतरसांस्कृतिक संवाद वाढविण्यासाठी सर्वांसाठी मार्गदर्शक सहलींसाठी खुला केला.
d. सय्यदना खुजैमा कुतुबुद्दीन समरसता पुरस्कार सांप्रदायिक शांतता आणि सलोख्यासाठी उल्लेखनीय योगदान देणाऱ्या व्यक्ती किंवा संस्थांना दिला जातो.
1. वैद्यकीय: अनुदानित आरोग्य विमा व आरोग्य कार्यशाळा
a. आपत्कालीन परिस्थितीसाठी आर्थिक अनुदान.
b. मान्यताप्राप्त तज्ञ आणि डॉक्टरांशी आरोग्यविषयक समस्यांसाठी सल्लामसलत.
c. ताहेरी हेल्थ इनिशिएटिव्ह च्या माध्यमातून आरोग्य विम्यासाठी नावनोंदणी आणि अनुदान. दावे इत्यादींसाठी पाठपुरावा करण्यास मदत करणे.
d. कोलेस्टेरॉल, मधुमेह, कर्करोग तपासणी, यकृत आरोग्य आणि बरेच काही साठी आरोग्य शिक्षण कार्यशाळा
e. नेत्र तपासणी, दंत तपासणी व महिला आरोग्य शिबिर
ज़ाहरा हसनात चे संस्थापक
५३वे दाई अल-मुतलक – परमपूज्य स्वर्गवासी सय्यदना खुजैमा कुतुबुद्दीन
परमपूज्य स्वर्गवासी सय्यदना कुतुबुद्दीन साहेब हे स्वर्गवासी ५२वे दाई अल मुतलक सय्यदना मोहम्मद बुरहानुद्दीन यांचे बंधू आणि उत्तराधिकारी आणि स्वर्गवासी ५१वे दाई अल मुतलक सय्यदना ताहेर सैफुद्दीन यांचे पुत्र होते. त्यांनी पन्नास वर्षांहून अधिक काळ समाजाची सेवा केली आणि २०१४ मध्ये ५२व्या सय्यदना यांचे उत्तराधिकारी झाले.
त्यांच्या हयातीत सर्व स्तरातून लाखो लोक त्यांच्याकडे आले. आयुष्याच्या महत्त्वाच्या वळणावर – अडचणीच्या आणि आनंदाच्या वेळी – त्यांचा सल्ला आणि प्रार्थना मागणाऱ्यांसाठी ते नेहमीच वेळ काढत असत. आपल्याकडे येणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीच्या – तरुण-वृद्ध, श्रीमंत-गरीब यांच्या समस्या ऐकून ते कधीच थकले नाहीत. त्यांनी ऐकून घेतले आणि सल्ला दिला आणि एकदा समजावून सांगितले की, हे प्रकरण दुसर्याला, त्यावर मात करण्यारा व्यक्तीला अगदी लहान वाटत असले तरी त्याच्यासाठी ही अत्यंत गंभीर बाब आहे.
५४वे दाई अल-मुतलक – परम पूज्य सय्यदना ताहेर फखरुद्दीन
सय्यदना ताहेर फखरुद्दीन हे ५३व्या दाई सय्यदना खुजैमा कुतुबुद्दीन यांचे पुत्र आणि उत्तराधिकारी आहेत. सय्यदना फखरुद्दीन यांनी इस्लामी परंपरेचे सखोल ज्ञान आणि आजच्या जगात त्याची उपयुक्तता यांची सांगड घातली आहे. आपल्या अशांत काळात त्यांचे ऋषीनेतृत्व, बहुलता आणि सहिष्णुतेच्या विचारधारेचे पुरस्कर्ते म्हणून व्यापक मुस्लीम समाजासाठी एक आधारस्तंभ बनण्याचे वचन देते; आणि त्यांच्या अनुयायांसाठी एक प्रकाशस्तंभ, त्यांना विश्वास आणि विश्वासाच्या खर्या मार्गावर नेणे आणि त्यांना या जगात आणि परलोकात शांती, समृद्धी आणि आनंदाच्या जीवनासाठी मार्गदर्शन करणे.
मुंबईत नुकत्याच झालेल्या पत्रकार परिषदेत सय्यदना फखरुद्दीन यांनी नुकत्याच झालेल्या एका सर्वेक्षणाचा उल्लेख केला ज्यात असे आढळले आहे की समाजात प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केलेल्या मुलांचे प्रमाण ८८% आहे तर प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केलेल्या मुलींचे प्रमाण ९२% आहे. उच्च शिक्षणाची टक्केवारी मात्र तितकीशी नव्हती. येत्या काही वर्षांत हे प्रमाण स्त्री-पुरुष दोघांनाही उच्च शिक्षणात समान दर्जाचे यश दाखवेल, अशी अपेक्षा त्यांनी व्यक्त केली. सय्यदना फखरुद्दीन यांनी ही इच्छा व्यक्त केली की QJSP (Qutbi Jubilee Scholarship Program) कार्यक्रम समुदायातील उच्च शिक्षणास समर्थन देईल आणि प्रोत्साहन देईल आणि व्यापक मुस्लिम समुदाय आणि मोठ्या प्रमाणात मानवतेपर्यंत आपले प्रयत्न वाढवेल.
मज़ार-ए-कुतबी (रौदत-उन-नूर दरगाह)
२०१६ मध्ये ५३व्या सय्यदना यांचे निधन झाल्यानंतर त्यांच्या जागी सय्यदना ताहेर फखरुद्दीन साहेब हे समाजाचे ५४वे सय्यदना झाले. सध्याच्या सय्यदना साहेबांनी आपल्या आदरणीय वडिलांच्या स्मरणार्थ रौदत-उन-नूर दरगाह (समाधी) आणि कम्युनिटी सेंटर बांधले, जेणेकरून ते ज्या तत्त्वांसाठी आणि मूल्यांसाठी उभे राहिले ते पुढील पिढ्यांसाठी लोकांना प्रेरणा, समृद्ध आणि मदत करत राहतील.
ठाणे येथील उपवन परिसरातील समाधी ही एक अनोखी वास्तू आहे. ५० फूट उंच गुंबददार वास्तू शुद्ध पांढऱ्या शुभ्र भारतीय मकराना संगमरवराने नटलेली असून त्यात गुंतागुंतीचे कोरीव काम आणि डिझाइन्स आहेत. संपूर्ण पवित्र कुरान – ११,००० ओळी – त्याच्या आतील भिंतींमध्ये संगमरवराने कोरलेले आहे. रोजा हे ठाण्यातील एक निर्णायक स्मारक आणि सर्व ठाणेकरांसाठी अभिमानाचा स्रोत ठरणार आहे. हे आता दर रविवारी सायंकाळी ५ वाजल्यापासून सार्वजनिक सहलींसाठी खुले आहे. (https://www.mazaar-e-qutbi.org/guided-tours/)
शेजारील ज़ाहरा हसनात मज़ार-ए-कुतबी कल्याण केंद्र आजूबाजूच्या रहिवासी आणि कामगारांच्या सामाजिक कल्याणाच्या गरजा पूर्ण करते. रोज जाती-धर्माचा विचार न करता सर्वांना शुद्ध शाकाहारी जेवण दिले जाते. तसेच, आजूबाजूच्या परिसरातील स्थानिक महिलांचे सक्षमीकरण आणि सशक्तिकरण करण्यासाठी हे केंद्र शिवणकाम वर्ग चालवते. शेवटी, या केंद्रात आजूबाजूच्या परिसरातील मुलांसाठी शिकवणी वर्ग देखील चालवले जातात जेणेकरून त्यांना त्यांच्या अभ्यासात मदत होईल. नियोजनात अजून अनेक उपक्रम आहेत.
